Ít ai biết rằng, sự thịnh vượng của Thái Lan ngày nay không chỉ đến từ những chính sách kinh tế hiện đại mà còn bắt nguồn từ di sản của đế chế Ayutthaya huy hoàng. Thừa hưởng tư duy mở cửa thương mại với thế giới, tận dụng vị trí chiến lược và tài nguyên phong phú, Thái Lan đã vươn mình trở thành một trong những nền kinh tế phát triển mạnh nhất Đông Nam Á. Bài viết này sẽ khám phá cách Thái Lan kế thừa và phát huy những giá trị cốt lõi của Ayutthaya để trở thành một cường quốc thương mại toàn cầu như thế nào..
TRUYỀN THUYẾT VỀ SỰ RA ĐỜI CỦA AYUTTHAYA
Theo truyền thuyết, sự hình thành của vương quốc Ayutthaya gắn liền với một câu chuyện về thương mại, quyền lực và tầm nhìn chiến lược.
Vào thế kỷ 14, vùng đồng bằng sông Chao Phraya đã trở thành một trung tâm giao thương quan trọng, thu hút các thương nhân từ Trung Quốc, Ấn Độ và Trung Đông. Một trong những người có ảnh hưởng lớn trong thời kỳ này là Wutong, con trai của một thương nhân Trung Quốc giàu có. Nhờ vào sự thông minh và khéo léo, Wutong không chỉ xây dựng được mạng lưới thương mại vững chắc mà còn đạt được quyền lực chính trị bằng cách kết hôn với hai công chúa thuộc các gia đình cai trị khu vực. Điều này mang lại cho ông sự ảnh hưởng mạnh mẽ, giúp ông kiểm soát các tuyến giao thương và thiết lập mối quan hệ chính trị vững chắc.
Tuy nhiên, vào năm 1350, một trận dịch bệnh bùng phát khắp khu vực, đe dọa sự tồn tại của cộng đồng nơi ông sinh sống. Để tránh dịch bệnh, Wutong đã dẫn dắt dân chúng rời bỏ quê hương, thực hiện một cuộc hành trình kéo dài nhiều ngày. Họ đi qua các vùng đất hoang sơ, băng qua những con sông lớn, và cuối cùng dừng chân tại một hòn đảo trù phú nằm giữa ngã ba sông, nơi có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đất đai màu mỡ và vị trí thuận lợi để phát triển một trung tâm thương mại mới.
Nhận thấy tiềm năng to lớn của vùng đất này, Wutong tự phong làm vua với danh hiệu Rama Thibodi I, đặt tên kinh đô mới là Ayutthaya (phiên âm từ tiếng Phạn "Ayodhya", có nghĩa là "thành phố bất khả chiến bại"). Vương quốc mới nhanh chóng phát triển và mở rộng, trở thành trung tâm thương mại quan trọng nhất khu vực.
AYUTTHAYA – SỰ PHÁT TRIỂN CỰC THỊNH NHỜ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
Vào thế kỷ 16-17, Ayutthaya đạt đến đỉnh cao thịnh vượng, trở thành một trong những trung tâm thương mại lớn nhất thế giới, sánh ngang với Venice hay Istanbul. Vị trí chiến lược của Ayutthaya, nằm trên một hòn đảo tự nhiên được bao quanh bởi ba con sông lớn (Chao Phraya, Lopburi, Pa Sak), giúp thành phố này dễ dàng kết nối với Trung Quốc, Ấn Độ, Trung Đông và châu Âu.
Nhờ chính sách mở cửa và khuyến khích thương nhân nước ngoài, Ayutthaya thu hút các thương gia từ khắp nơi:
Trung Quốc: Buôn bán gạo, ngà voi, gỗ quý, đổi lấy lụa, gốm sứ và tiền đồng.
Nhật Bản: Cung cấp bạc, vũ khí và kim loại quý.
Châu Âu (Hà Lan, Bồ Đào Nha, Pháp, Anh): Xuất khẩu vũ khí, rượu, công nghệ đóng tàu, trong khi nhập khẩu gia vị và lâm sản từ Ayutthaya.
Ấn Độ & Ba Tư: Giao dịch đá quý, vải dệt và gia vị.
Với sự đa dạng thương mại, Ayutthaya nhanh chóng trở thành một đô thị quốc tế sầm uất, nơi các thương nhân nước ngoài được cấp đất để định cư và kinh doanh. Nhà vua Xiêm xây dựng một hệ thống quản lý thương mại hiệu quả, cho phép vương quốc thu về một lượng lớn thuế và lợi nhuận từ giao thương, củng cố vị thế của Ayutthaya như một cường quốc kinh tế Đông Nam Á.
Ayutthaya sở hữu một trong những hệ thống cảng nội địa phát triển nhất thế giới, với kênh đào và đường sông giúp vận chuyển hàng hóa nhanh chóng. Hệ thống kho bãi, chợ và trung tâm giao dịch phát triển, tạo ra một nền kinh tế phồn vinh kéo dài suốt bốn thế kỷ.
SỰ SỤP ĐỔ CỦA AYUTTHAYA – HỒI KẾT CỦA MỘT ĐẾ CHẾ THỊNH VƯỢNG
Sau hơn 400 năm thịnh vượng, vương quốc Ayutthaya dần suy yếu bởi những mâu thuẫn nội bộ, tham nhũng và sự chủ quan trong phòng thủ. Dù từng nhiều lần đẩy lùi các cuộc tấn công, nhưng Ayutthaya không thể đứng vững trước sức mạnh quân sự ngày càng lớn của Miến Điện.
Từ thế kỷ 16, Miến Điện đã nhiều lần tìm cách chinh phục Ayutthaya, đáng chú ý nhất là cuộc xâm lược năm 1569, khi thành phố thất thủ và bị biến thành chư hầu trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của vua Naresuan, Ayutthaya đã giành lại độc lập vào năm 1593 sau trận đấu voi lịch sử, nơi nhà vua trực tiếp tiêu diệt tướng địch trong một trận quyết đấu.
Dù vậy, những bất ổn chính trị và sự lơ là trong chiến lược quân sự khiến Ayutthaya trở nên mong manh trước tham vọng của Miến Điện. Đỉnh điểm là vào năm 1765, khi quân Miến Điện huy động một lực lượng lớn, tiến đánh Ayutthaya từ ba hướng. Sau hơn một năm vây hãm, vào năm 1767, thành phố cuối cùng thất thủ. Các bức tường thành sụp đổ, cung điện và chùa chiền bị thiêu rụi, kho báu bị cướp bóc, và hàng nghìn người dân bị bắt làm tù binh. Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của một trong những đế chế thương mại giàu có nhất Đông Nam Á.
AYUTTHAYA VÀ THÁI LAN HIỆN ĐẠI: HAI QUỐC GIA, MỘT CHIẾN LƯỢC THỊNH VƯỢNG
Thái Lan ngày nay là một trong những nền kinh tế phát triển mạnh nhất Đông Nam Á, với động lực tăng trưởng chính đến từ thương mại quốc tế, du lịch và sự cởi mở với thế giới. Giống như vương quốc Ayutthaya hơn 400 năm trước, Thái Lan hiện đại tận dụng tối đa vị trí chiến lược, tài nguyên dồi dào và chính sách thương mại linh hoạt để trở thành một cường quốc kinh tế khu vực.
Nằm ở trung tâm ASEAN, Thái Lan đóng vai trò là cửa ngõ kết nối giữa Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á. Chính phủ Thái Lan không chỉ đầu tư vào hạ tầng giao thông hiện đại như cảng biển Laem Chabang, sân bay Suvarnabhumi và hệ thống đường sắt cao tốc, mà còn đẩy mạnh chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, biến quốc gia này thành một trung tâm sản xuất toàn cầu trong các lĩnh vực như ô tô, điện tử và thực phẩm chế biến. Xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với các mặt hàng chủ lực như xe hơi, linh kiện điện tử, gạo và cao su, giúp Thái Lan duy trì cán cân thương mại tích cực và tạo ra nguồn thu ngoại tệ lớn.
Du lịch cũng là một trong những ngành mũi nhọn, đóng góp đáng kể vào GDP. Mỗi năm, hàng chục triệu du khách quốc tế đổ về Thái Lan để khám phá những bãi biển tuyệt đẹp ở Phuket, Pattaya, Krabi hay trải nghiệm văn hóa và ẩm thực đặc sắc tại Bangkok, Chiang Mai. Một trong những điểm hấp dẫn nhất chính là di sản Ayutthaya, nơi từng là kinh đô huy hoàng của một trong những vương quốc giàu có nhất thế giới. Thành phố cổ Ayutthaya, với những tàn tích đền tháp nguy nga, vẫn là một minh chứng sống động cho thời kỳ hoàng kim khi vương quốc này là trung tâm thương mại sầm uất, đón tiếp các thương nhân từ Trung Quốc, Nhật Bản, Ba Tư và châu Âu.
Thái Lan không chỉ kế thừa di sản của Ayutthaya về vị thế thương mại, mà còn giữ vững tinh thần cởi mở với thế giới, chấp nhận dòng chảy của đầu tư, công nghệ và văn hóa để phát triển. Quốc gia này đã vươn lên thành một trong những nền kinh tế có sức cạnh tranh cao nhất Đông Nam Á, tiếp tục duy trì mô hình tăng trưởng bền vững dựa trên thương mại toàn cầu, công nghiệp và du lịch. Những giá trị cốt lõi mà Ayutthaya từng xây dựng vẫn tiếp tục được phát huy, giúp Thái Lan không ngừng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ kinh tế thế giới.
Bankok 5.3.2025
