Gia tộc Yoovidhya là một trong những gia đình giàu có nhất Thái Lan, sở hữu thương hiệu nước tăng lực Red Bull, một trong những sản phẩm đồ uống bán chạy nhất thế giới. Tuy nhiên, đằng sau sự thành công vang dội đó là câu chuyện đầy tham vọng, chiến lược kinh doanh sắc bén, và những tranh cãi liên quan đến quyền lực, chính trị, và bất công xã hội.
1. TỪ NGƯỜI NHẬP CƯ ĐẾN ĐẾ CHẾ TRIỆU ĐÔ
Gia đình Yoovidhya có nguồn gốc gốc Hoa, thuộc cộng đồng người Hoa nhập cư vào Thái Lan trong thế kỷ 20. Chaleo Yoovidhya, người sáng lập ra đế chế Red Bull, sinh năm 1932 tại tỉnh Phichit, trong một gia đình nghèo làm nghề bán vịt quay.
Không có nền tảng học vấn cao, Chaleo bắt đầu làm việc trong ngành dược phẩm, từ đó xây dựng công ty TC Pharmaceutical Industries vào những năm 1960. Đây chính là tiền đề để ông tạo ra thương hiệu nước tăng lực Krating Daeng vào năm 1976, vốn ban đầu chỉ dành cho công nhân và tài xế đường dài ở Thái Lan.
Bước ngoặt quan trọng xảy ra vào những năm 1980 khi Dietrich Mateschitz, một doanh nhân người Áo, tình cờ phát hiện ra Krating Daeng trong một chuyến đi công tác và nhận thấy tiềm năng to lớn của sản phẩm này tại thị trường phương Tây. Hai người hợp tác để thành lập Red Bull GmbH vào năm 1984, biến Red Bull thành thương hiệu toàn cầu.
CHIẾN LƯỢC KINH DOANH: TỪ THƯƠNG HIỆU THÁI LAN ĐẾN ĐẲNG CẤP TOÀN CẦU
Điều khiến Red Bull thành công không chỉ là công thức nước tăng lực mà chính là chiến lược marketing khác biệt của gia đình Yoovidhya kết hợp với Mateschitz:
Tái định vị thương hiệu: Họ không bán Red Bull như một loại nước tăng lực phổ thông, mà định vị nó là một sản phẩm cao cấp với phong cách sống năng động và thể thao mạo hiểm.
Chiến lược tài trợ thể thao: Red Bull đầu tư mạnh vào thể thao mạo hiểm, đua xe công thức 1, bóng đá… tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ và đẳng cấp.
Giới hạn phân phối: Ban đầu Red Bull chỉ được phân phối trong các quán bar, hộp đêm trước khi mở rộng ra thị trường đại chúng. Điều này tạo ra cảm giác độc quyền, giúp thương hiệu trở nên hấp dẫn hơn.
Tuy nhiên, trong khi Red Bull GmbH trở thành thương hiệu toàn cầu, tại Thái Lan, Krating Daeng vẫn giữ nguyên mô hình truyền thống, chủ yếu phục vụ thị trường châu Á với giá rẻ hơn và công thức ít thay đổi. Điều này cho thấy gia đình Yoovidhya đã áp dụng chiến lược kinh doanh hai tầng, tận dụng tối đa cả hai phân khúc thị trường khác nhau.
2. CHALEM YOOVIDHYA – NGƯỜI THỪA KẾ VÀ SỰ MỞ RỘNG CỦA ĐẾ CHẾ
Sau khi Chaleo qua đời vào năm 2012, con trai cả Chalerm Yoovidhya tiếp quản tập đoàn và tiếp tục mở rộng sức ảnh hưởng của gia đình.
TÀI SẢN VÀ ẢNH HƯỞNG
Chalerm hiện sở hữu khối tài sản 27,4 tỷ USD (2024), giàu nhất Thái Lan và nằm trong danh sách tỷ phú thế giới của Forbes.
Gia đình này kiểm soát 51% cổ phần của Red Bull GmbH và toàn bộ TC Pharmaceutical tại Thái Lan.
Ngoài Red Bull, họ còn đầu tư vào bất động sản, tài chính, dược phẩm và là một trong những gia đình có ảnh hưởng lớn nhất đến nền kinh tế Thái Lan.
Chalerm có phong cách quản lý kín đáo, tập trung vào mở rộng danh mục đầu tư và tăng cường quyền kiểm soát của gia tộc trong nền kinh tế Thái Lan.
3. GIA TỘC YOOVIDHYA VÀ NHỮNG TRANH CÃI
1. VỤ ÁN VORAYUTH “BOSS” YOOVIDHYA (2012)
Năm 2012, Vorayuth "Boss" Yoovidhya, cháu nội của Chaleo, lái Ferrari và đâm chết một cảnh sát giao thông ở Bangkok, sau đó bỏ trốn. Vụ án kéo dài suốt 10 năm mà không có ai trong gia đình phải chịu trách nhiệm pháp lý.
Dư luận Thái Lan chỉ trích hệ thống pháp luật nước này đã bảo vệ tầng lớp giàu có, trong khi những người dân bình thường lại bị xử phạt nặng.
2. CHIẾN LƯỢC THUẾ VÀ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG
Gia đình Yoovidhya bị cáo buộc tránh thuế bằng cách chuyển lợi nhuận qua các công ty con ở nhiều quốc gia khác nhau.
Các nhà máy sản xuất Red Bull và Krating Daeng tại Đông Nam Á bị chỉ trích vì sử dụng nhiều nguyên liệu nhựa và gây ô nhiễm môi trường.
3. QUAN HỆ CHÍNH TRỊ
Gia đình Yoovidhya có mối quan hệ mật thiết với chính quyền Thái Lan, thường xuyên tài trợ cho các hoạt động từ thiện và chính trị.
Điều này giúp họ tránh được các cuộc điều tra lớn, bảo vệ khối tài sản của mình trước các biến động chính trị.
4. NHÌN NHẬN MỘT CÁCH PHÊ PHÁN: GIA TỘC YOOVIDHYA LÀ HÌNH MẪU HAY LÀ BIỂU TƯỢNG CỦA BẤT BÌNH ĐẲNG?
1. THÀNH CÔNG KINH DOANH – ĐÁNG HỌC HỎI
Không thể phủ nhận, gia tộc Yoovidhya đã tạo ra một thương hiệu toàn cầu và xây dựng một chiến lược kinh doanh đáng kinh ngạc. Red Bull hiện diện tại hơn 171 quốc gia, bán hơn 11,5 tỷ lon mỗi năm, trở thành thương hiệu nước tăng lực lớn nhất thế giới.
2. GIA TỘC QUYỀN LỰC – LỢI DỤNG HỆ THỐNG?
Tuy nhiên, những tranh cãi liên quan đến lợi dụng luật pháp, quan hệ chính trị, trốn thuế và vụ án Vorayuth đặt ra câu hỏi lớn về công bằng xã hội.
Họ có thực sự tạo ra giá trị bền vững hay chỉ đang tận dụng hệ thống để duy trì quyền lực?
Khi một gia đình có thể tránh được trách nhiệm pháp lý chỉ vì họ giàu, điều đó có phải là một sự bất công?
5. KẾT LUẬN
Gia đình Yoovidhya là một trong những gia tộc giàu có và quyền lực nhất Đông Nam Á, sở hữu Red Bull – thương hiệu nước tăng lực số 1 thế giới. Thành công của họ dựa trên chiến lược kinh doanh xuất sắc, nhưng cũng đi kèm với những tranh cãi lớn về quyền lực, pháp luật và công bằng xã hội.
Dù là biểu tượng của tư bản toàn cầu hóa hay là ví dụ điển hình của bất bình đẳng xã hội, gia tộc Yoovidhya chắc chắn vẫn sẽ tiếp tục thống trị ngành đồ uống thế giới trong nhiều năm tới.
Hanoi 11.3.2015
