1. Nguồn gốc của hệ thống đẳng cấp
Ấn Độ từ hàng nghìn năm trước đã hình thành hệ thống varna – phân chia xã hội thành 4 đẳng cấp chính:
1. Brahmin (Bà-la-môn) – tu sĩ, học giả, người giữ tri thức và nghi lễ tôn giáo.
2. Kshatriya (Sát-đế-lị) – vua chúa, chiến binh, giai cấp cầm quyền.
3. Vaishya (Phệ-xá) – thương nhân, địa chủ, tầng lớp kinh tế.
4. Shudra (Thủ-đà-la) – lao động phổ thông, phục dịch.
Ngoài 4 varna này, còn có một nhóm bị đẩy ra ngoài xã hội: Dalit – từng bị gọi là “Untouchables” (người không được chạm đến).
2. Dalit – Tầng lớp “ngoài giai cấp”
Từ Dalit trong tiếng Sanskrit nghĩa là “bị nghiền nát, bị áp bức”. Đây không phải là một varna chính thức mà là cộng đồng không thuộc hệ thống đẳng cấp.
Nghề nghiệp truyền thống
Dalit bị buộc phải gắn với những công việc mà xã hội coi là ô uế, bẩn thỉu:
• Thu gom và dọn dẹp phân, nước thải, cống rãnh.
• Xử lý xác chết người và động vật.
• Thuộc da, giết mổ, làm đồ da.
• Lao động phục dịch cho các đẳng cấp cao.
Cách đối xử trong xã hội truyền thống
• Không gian sống: Dalit bị đẩy ra sống ngoài rìa làng, gần bãi rác hoặc nghĩa địa.
• Cấm tiếp xúc: Họ không được phép bước vào đền thờ, không được lấy nước từ cùng một giếng, thậm chí bóng của họ cũng bị cho là “làm ô uế”.
• Giáo dục: Bị cấm học chữ; ai vi phạm có thể bị trừng phạt.
• Quan hệ xã hội: Hôn nhân giữa Dalit và người varna cao bị coi là tội lỗi, có thể dẫn đến honor killing (giết vì danh dự).
• Bạo lực và kỳ thị: Dalit thường xuyên bị coi rẻ, khinh miệt, đánh đập mà không có quyền lên tiếng.
👉 Trong quá khứ, Dalit là tầng lớp bị loại trừ hoàn toàn khỏi đời sống xã hội – như “công dân vô hình” không có nhân phẩm và quyền lợi.
3. Dân số Dalit trong xã hội Ấn Độ
• Theo Tổng điều tra 2011, Dalit (Scheduled Castes) chiếm 16,6% dân số Ấn Độ, tương đương 200 triệu người.
• Năm 2025, dân số Ấn Độ ~1,4 tỷ, Dalit khoảng 230–240 triệu người – một cộng đồng đông hơn cả dân số nhiều quốc gia (gần bằng Indonesia).
• Đây là nhóm dân cư bị áp bức đông đảo nhất thế giới.
4. Dalit trong Ấn Độ hiện đại
Sau khi Ấn Độ giành độc lập (1947), Hiến pháp do B. R. Ambedkar (một Dalit) soạn thảo đã:
• Bãi bỏ chế độ đẳng cấp.
• Cấm kỳ thị và thừa nhận mọi công dân đều bình đẳng.
• Thiết lập reservation system (hệ thống ưu tiên): dành một tỷ lệ ghế trong quốc hội, trường đại học, việc làm công cho Dalit.
Những tiến bộ quan trọng
• Giáo dục: Nhiều Dalit được học hành, trở thành bác sĩ, kỹ sư, luật sư.
• Chính trị: Dalit tham gia chính trị; từng có tổng thống xuất thân từ Dalit.
• Phong trào xã hội: Các tổ chức và nhà hoạt động Dalit (như Dalit Panthers) khẳng định bản sắc, đấu tranh cho nhân quyền.
• Đô thị hóa: Ở thành phố lớn, Dalit hòa nhập tốt hơn, ít bị phân biệt hơn so với nông thôn.
Vấn đề còn tồn tại
• Kỳ thị ở nông thôn: Dalit vẫn bị phân biệt – có nơi phải uống nước bằng cốc riêng, không được bước vào đền thờ.
• Bạo lực: Hàng chục nghìn vụ tấn công chống lại Dalit xảy ra mỗi năm, trong đó có hiếp dâm và giết người.
• Kinh tế: Phần lớn Dalit vẫn nghèo, làm công việc tay chân hoặc lao động tự do.
• Mặc cảm xã hội: Trải qua hàng nghìn năm bị coi thường, nhiều Dalit vẫn mang tâm lý tự ti.
5. Dalit – Từ “ô uế” thành biểu tượng đấu tranh
Ngày nay, Dalit không còn chấp nhận khái niệm “Untouchable”. Họ tự gọi mình là Dalit với tinh thần tự hào: “Dalit Lives Matter”.
• Văn học, điện ảnh Dalit phát triển, kể lại câu chuyện từ chính góc nhìn của họ.
• Các phong trào xã hội Dalit nổi lên khắp nơi, đòi công bằng và xóa bỏ kỳ thị.
• Dalit trở thành biểu tượng của sự kiên cường, khẳng định rằng phẩm giá con người không thể bị chà đạp bởi một hệ thống phân biệt lỗi thời.
Trong quá khứ, Dalit là tầng lớp “ngoài giai cấp”, bị coi là ô uế, sống ngoài lề xã hội và chịu mọi hình thức áp bức.
Hiện tại, họ chiếm khoảng 230–240 triệu người, có quyền bình đẳng trên pháp luật, được ưu tiên trong giáo dục và chính trị. Tuy nhiên, kỳ thị, bạo lực và bất công vẫn còn tồn tại, đặc biệt ở vùng nông thôn.
Dalit không chỉ là một cộng đồng bị áp bức, mà còn là minh chứng cho cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ vì nhân phẩm và công bằng xã hội trong lịch sử Ấn Độ
30.8.2025
